รักษาโรคเอดส์

การ ไม่รักษาเอชไอวี อาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนต่างๆ ที่ก่อให้เกิดความเสี่ยงต่อสุขภาพของผู้ติดเชื้อได้ หากไม่มีการรักษาด้วยยาต้านไวรัส “เอชไอวี” จะดำเนินไปสู่ระยะลุกลามหรือระยะเอดส์ได้ง่าย ซึ่งส่งผลต่อความสามารถของระบบภูมิคุ้มกันในการต่อสู้กับการติดเชื้อและโรคต่างๆ หาก ไม่รักษาเอชไอวี จะมีการติดเชื้อฉวยโอกาส เช่น วัณโรค ปอดอักเสบ และมะเร็งบางชนิดพบได้บ่อยและอาการที่รุนแรงขึ้น นอกจากนี้ เอชไอวีที่ไม่ได้รับการรักษา ยังเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด ความผิดปกติทางระบบประสาท และปัญหาเกี่ยวกับไต ไวรัสเอชไอวียังส่งผลกระทบต่อระบบทางเดินอาหาร ซึ่งนำไปสู่อาการท้องร่วงเรื้อรัง น้ำหนักลด และภาวะทุพโภชนาการ (Malnutrition) รวมไปถึงเอชไอวีที่ไม่ได้รับการรักษาสำหรับคุณแม่ที่ตั้งครรภ์ อาจส่งผลให้เกิดการถ่ายทอดเชื้อจากแม่สู่ลูก ซึ่งเป็นอันตรายต่อสุขภาพของทารกน้อยในครรภ์ได้

ภาวะแทรกซ้อนของการ ไม่รักษาเอชไอวี

• การติดเชื้อฉวยโอกาส: ระบบภูมิคุ้มกันที่อ่อนแอทำให้ผู้ติดเชื้อเอชไอวีอ่อนแอต่อการติดเชื้ออื่นๆ เช่น วัณโรค ปอดบวม เชื้อรา และโรค Toxoplasmosis (ท็อกโซพลาสโมซิส) หรือโรคไข้ขี้แมว
• ความเจ็บป่วยที่รุนแรง: หาก ไม่รักษาเอชไอวี อาการเจ็บป่วยก็จะดำเนินไปสู่โรคเอดส์ (Acquired Immunodeficiency Syndrome) ซึ่งจะเพิ่มความเสี่ยงต่อการติดเชื้อที่รุนแรงมากยิ่งขึ้น หรือทำให้เป็นมะเร็งต่อมน้ำเหลืองบางชนิดได้
• ปัญหาระบบประสาท: เอชไอวีอาจทำให้เกิดความบกพร่องทางสติปัญญา ความจำเสื่อม และสมองเสื่อม นอกจากนี้ ยังอาจนำไปสู่โรคปลายประสาทอักเสบ ส่งผลให้เกิดอาการปวด รู้สึกเสียวซ่า หรือชาที่ส่วนปลายประสาทมือเท้า
• โรคหัวใจและหลอดเลือด: การ ไม่รักษาเอชไอวี สัมพันธ์กับความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้นของโรคหัวใจ หัวใจวาย และโรคหลอดเลือดสมอง เนื่องจากการอักเสบเรื้อรัง และความผิดปกติของร่างกายที่ไวรัสเข้าไปทำลายระบบภูมิคุ้นกัน
• โรคตับ โรคไต: โรคตับและไตที่เกี่ยวข้องกับเอชไอวีอาจทำให้ตับและไตเกิดความเสียหาย และในบางกรณีอาจลุกลามเป็นโรคไตวายเรื้อรังระยะสุดท้าย ซึ่งจำเป็นต้องฟอกไตตลอดหรือปลูกถ่ายใหม่
• ปัญหาระบบทางเดินอาหาร: เอชไอวีสามารถนำไปสู่อาการท้องเสียเรื้อรัง คลื่นไส้ อาเจียน และน้ำหนักลดอย่างต่อเนื่อง ทำให้เกิดภาวะติดเชื้อแคนดิดาที่หลอดอาหาร และโรคลำไส้ได้
• ปัญหาสุขภาพจิต: บุคคลที่ติดเชื้อเอชไอวีที่ไม่ได้รับการรักษา อาจมีอาการซึมเศร้า วิตกกังวล และสภาวะทางจิตใจอื่นๆ เนื่องจากลักษณะเรื้อรังของโรค และความเครียดที่เกี่ยวข้องกับสังคมที่ต้องเผชิญ
• การแพร่เชื้อจากแม่สู่ลูก: หญิงตั้งครรภ์ที่มีเชื้อเอชไอวีและไม่ได้รับการรักษา มีความเสี่ยงสูงในการแพร่เชื้อไวรัสไปยังทารกในระหว่างตั้งครรภ์ การคลอดบุตร หรือการให้นมบุตร 

เมื่อ ไม่รักษาเอชไอวี ก็มีการพัฒนาของโรคเอดส์

การพัฒนาของโรคเอดส์ เป็นระยะของการติดเชื้อเอชไอวีที่ไม่ได้รับการรักษา “โรคเอดส์” ถือเป็นระยะสุดท้ายที่ทำให้มีระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอลงอย่างมาก ระยะเวลาการพัฒนาของโรคเอดส์นั้นจะแตกต่างกันไปในแต่ละคนและอาจใช้เวลานานหลายปี กว่าจะแสดงอาการให้สังเกตเห็น

• ในระหว่างการติดเชื้อเอชไอวี ไวรัสจะค่อยๆ เข้าไปทำลายเซลล์ CD4 ซึ่งมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการตอบสนองทางภูมิคุ้มกันที่แข็งแรง เมื่อจำนวน CD4 เหล่านี้ลดลง ระบบภูมิคุ้มกันจะถูกทำลายไปจนหมดสิ้น นำไปสู่ความไวต่อการติดเชื้อฉวยโอกาส โรคมะเร็งบางชนิด และภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ เพิ่มขึ้น
• ในการวินิจฉัยว่าเข้าสู่ภาวะโรคเอดส์ จะต้องมีค่า CD4 ต่ำกว่าเกณฑ์ที่กำหนด หรือตรวจพบโรคติดเชื้อฉวยโอกาสที่เข้าข่ายว่ากำลังจะเป็นการติดเชื้อเอชไอวีระยะสุดท้าย เช่น วัณโรค ปอดบวม หรือภาวะสมองเสื่อม เป็นต้น 

การเข้ารับการตรวจวินิจฉัยในระยะแรก และการรักษาด้วยยาต้านไวรัสที่มีประสิทธิภาพ ช่วยควบคุมการลุกลามของโรค เพราะตัวยาออกฤทธิ์ยับยั้งไวรัสไม่ให้แพร่กระจาย รักษาการทำงานของภูมิคุ้มกัน และลดความเสี่ยงของการเกิดโรคแทรกซ้อนที่เกี่ยวข้องกับโรคเอดส์ ทำให้ผู้ติดเชื้อเอชไอวีมีชีวิตที่ยืนยาว และมีสุขภาพแข็งแรง

ความสำคัญของการรักษาเอชไอวีอย่างทันท่วงที

• ผลลัพธ์ด้านสุขภาพที่ดีขึ้น: การเริ่มต้นการรักษาด้วยยาต้านไวรัสตั้งแต่เนิ่นๆ สามารถปรับปรุงผลลัพธ์ด้านสุขภาพของผู้ติดเชื้อเอชไอวีได้อย่างมีนัยสำคัญ ช่วยยับยั้งไวรัส รักษาการทำงานของภูมิคุ้มกัน และลดความเสี่ยงของการติดเชื้อฉวยโอกาสและการเจ็บป่วยจากโรคเอดส์ 
• อายุขัยที่ยืนยาว: การรักษาเอชไอวีที่มีประสิทธิภาพช่วยให้บุคคลมีชีวิตที่ยืนยาวและมีสุขภาพดีขึ้น ด้วยการปฏิบัติตาม คำแนะนำของแพทย์ ผู้ติดเชื้อเอชไอวีก็สามารถใช้ชีวิตได้อย่างปกติสุขเหมือนคนทั่วไป
• ลดความเสี่ยงในการแพร่เชื้อ: การรักษาเอชไอวีที่เหมาะสมจะช่วยลดปริมาณไวรัสในร่างกาย ซึ่งเรียกว่าปริมาณไวรัส เมื่อตรวจไม่พบปริมาณไวรัส ความเสี่ยงในการแพร่เชื้อเอชไอวีไปยังคู่นอนจะลดลงอย่างมาก แนวคิดนี้เรียกว่า “Undetectable = Untransmittable” (U=U) เน้นย้ำถึงความสำคัญของการรักษาในการป้องกันการติดเชื้อรายใหม่ 
• การป้องกันการติดเชื้อฉวยโอกาส: เอชไอวีทำให้ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอลง ทำให้คนติดเชื้อฉวยโอกาสได้ง่ายขึ้น การรักษาด้วยยาต้านไวรัสเอชไอวีที่รวดเร็ว ช่วยฟื้นฟูการทำงานของภูมิคุ้มกัน ลดความเสี่ยงของการติดเชื้อร้ายแรงที่อาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพและคุณภาพชีวิตได้
• การรักษาการทำงานของอวัยวะ: เอชไอวีสามารถส่งผลกระทบต่ออวัยวะต่างๆ รวมถึงหัวใจ ไต ตับ และสมอง การรักษาอย่างทันท่วงที สามารถป้องกันหรือลดความเสียหายต่ออวัยวะเหล่านี้ ลดความเสี่ยงของการเกิดภาวะแทรกซ้อนที่เกี่ยวข้อง 
• การจัดโรคต่างๆ ที่ดีขึ้น: บุคคลจำนวนมากที่ติดเชื้อเอชไอวี อาจมีอาการป่วยอื่นๆ เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง หรือความผิดปกติทางสุขภาพจิต การรักษาเอชไอวีอย่างรวดเร็ว ช่วยให้ได้รับการดูแลรักษาทางการแพทย์อย่างครอบคลุม เพิ่มประสิทธิภาพในการจัดการทั้งเชื้อเอชไอวีและโรคอื่นๆ ที่เข้ามาในร่างกาย
• การป้องกันการแพร่เชื้อจากแม่สู่ลูก: การเริ่มใช้ยาต้านไวรัสระหว่างตั้งครรภ์ จะช่วยลดความเสี่ยงในการแพร่เชื้อเอชไอวีจากแม่สู่ลูกได้อย่างมาก ความเสี่ยงของการแพร่เชื้อจากแม่สู่ลูกสามารถลดลงเหลือน้อยกว่า 1%
• สุขภาวะทางจิตใจและสังคม: การรักษาเอชไอวีไม่เพียงแต่ทำให้สุขภาพกายดีขึ้น แต่ยังส่งผลดีต่อสุขภาวะทางจิตใจและสังคมด้วย การจัดการเอชไอวีอย่างมีประสิทธิภาพสามารถบรรเทาความวิตกกังวล ความกลัว และความเครียดที่เกี่ยวข้องกับโรค ส่งเสริมคุณภาพชีวิตโดยรวมที่ดีขึ้น 

ตัวเลือกการรักษาเอชไอวี

มีตัวเลือกการรักษาหลายอย่างสำหรับเอชไอวี โดยเน้นไปที่การรักษาด้วยยาต้านไวรัส (ART) เป็นหลัก ต่อไปนี้เป็นทางเลือกหลักของการรักษาเอชไอวี: 

• การรักษาด้วยยาต้านไวรัสแบบผสมผสาน (cART)
  • วิธีนี้เกี่ยวข้องกับการใช้ยาต้านไวรัสหลายชนิดร่วมกัน เพื่อยับยั้งการจำลองแบบของเอชไอวีและลดปริมาณไวรัสในร่างกาย โดยทั่วไป cART ประกอบด้วยยาตั้งแต่สามชนิดขึ้นไป จากประเภทยาที่แตกต่างกัน เช่น สารยับยั้ง Nucleoside Reverse Transcriptase (NRTIs), สารยับยั้ง Non-nucleoside Reverse Transcriptase (NNRTI), สารยับยั้งโปรตีเอส (PIs), สารยับยั้งการถ่ายโอนเส้นใยอินทิเกรส (INSTIs) ชุดค่าผสมเฉพาะนี้แพทย์จะปรับให้เหมาะกับความต้องการของแต่ละบุคคล โดยพิจารณาจากปัจจัยต่างๆ เช่น สายพันธุ์ของไวรัส การดื้อยา และผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น
• การบำบัดแบบผสมขนาดยาคงที่ (FDC)
  • การบำบัดด้วย Fix Dose Combination หรือ FDC เป็นการรวมยาต้านไวรัสตั้งแต่สองชนิดขึ้นไป ไว้ในเม็ดเดียว ช่วยลดความซับซ้อนของสูตรการรักษา และปรับปรุงการรับประทานยาอย่างต่อเนื่อง FDC มักประกอบด้วยยาหลายประเภท ทำให้สามารถยับยั้งไวรัสได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยใช้ยาเม็ดน้อยลง 
• การป้องกันโรคก่อนสัมผัส (PrEP)
  • PrEP เป็นกลยุทธ์การป้องกันสำหรับบุคคลที่มีความเสี่ยงสูงในการติดเชื้อเอชไอวี มันเกี่ยวข้องกับการใช้ยาต้านไวรัสร่วมกันทุกวันเพื่อลดความเสี่ยงของการติดเชื้อเอชไอวี PrEP แนะนำให้ใช้กับคู่นอนที่ผลเลือดต่าง คือ คู่หนึ่งมีเชื้อเอชไอวี และอีกฝ่ายหนึ่งไม่มีเชื้อเอชไอวี ในผู้ที่มีพฤติกรรมเสี่ยงสูง และคนบางกลุ่มที่มีความเสี่ยงเพิ่มขึ้น
• การป้องกันโรคหลังสัมผัสเชื้อ (PEP)
  • PEP เป็นการรักษาด้วยยาต้านไวรัสระยะสั้นที่ให้กับคนที่เพิ่งมีความเสี่ยงต่อเชื้อเอชไอวี เช่น การมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ป้องกันหรือการใช้เข็มฉีดยาร่วมกัน โดยต้องเริ่มยา PEP ให้เร็วที่สุดหลังจากได้รับเชื้อภายใน 72 ชั่วโมง และต่อเนื่องตามระยะเวลาที่แพทย์กำหนด เพื่อลดความเสี่ยงต่อการติดเชื้อเอชไอวี 
• การรักษาเสมือนการป้องกัน (TasP)
  • Treatment as Prevention (TasP) หมายถึงแนวคิดที่ว่าการรักษาเอชไอวีที่มีประสิทธิภาพ สามารถลดปริมาณไวรัสให้อยู่ในระดับที่ตรวจไม่พบ ซึ่งช่วยลดความเสี่ยงในการแพร่เชื้อไวรัสไปยังคู่นอนได้ วิธีการนี้เรียกว่า “ไม่เจอเท่ากับไม่แพร่เชื้อ” หรือ U=U

สิ่งสำคัญคือต้องทราบว่าการเลือกการรักษาขึ้นอยู่กับปัจจัยต่างๆ รวมถึงความต้องการของแต่ละบุคคล ปริมาณไวรัส จำนวน CD4 ปฏิกิริยาระหว่างยาที่อาจเกิดขึ้น และเงื่อนไขทางการแพทย์ใดๆ ที่มีอยู่ก่อนแล้ว การตัดสินใจการรักษาควรปรึกษากับบุคลากรทางการแพทย์ที่มีประสบการณ์ในการจัดการเชื้อเอชไอวี การปฏิบัติตามข้อกำหนดที่กำหนดและการเฝ้าติดตามอย่างสม่ำเสมอเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับการรักษาเอชไอวีที่ประสบความสำเร็จ

อ่านบทความอื่นๆ ที่น่าสนใจ

สิ่งที่คุณต้องรู้เกี่ยวกับ PrEP และ PEP

โรคฝีมะม่วงจากเพศสัมพันธ์ที่ไม่ปลอดภัย

เมื่อผู้ติดเชื้อ ไม่รักษาเอชไอวี แน่นอนว่าอนาคตอันใกล้ย่อมเกิดภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรง ส่งผลต่อสุขภาพ เนื่องจากไวรัสจะทำให้ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอลงเรื่อยๆ ทำให้ร่างกายเสี่ยงต่อการติดเชื้อฉวยโอกาส เช่น วัณโรค ปอดอักเสบ และมะเร็งบางชนิด ระยะลุกลามของเอชไอวี อาจส่งผลให้เกิดโรคที่นิยามว่าเป็นเอดส์ ความผิดปกติของระบบประสาท โรคหัวใจและหลอดเลือด ปัญหาไต และปัญหาเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร นอกจากนี้ การ ไม่รักษาเอชไอวี ในระหว่างตั้งครรภ์ยังก่อให้เกิดความเสี่ยงต่อการแพร่เชื้อจากแม่สู่ลูก ซึ่งเป็นอันตรายต่อสุขภาพของทารก เพื่อบรรเทาภาวะแทรกซ้อนเหล่านี้ต้องทำการตรวจวินิจฉัย และเริ่มการรักษาด้วยยาต้านไวรัสทันที การรักษาแต่เนิ่นๆ จะช่วยยับยั้งไวรัส รักษาการทำงานของภูมิคุ้มกัน และป้องกันหรือจัดการกับการติดเชื้อที่เกี่ยวข้อง ทำให้คุณภาพชีวิตของผู้ติดเชื้อเอชไอวีดีขึ้นอย่างมากครับ